PERCEPCJA SŁUCHOWA

ROZPOZNAWANIE DŹWIĘKÓW Z OTOCZENIA

• Wysłuchiwanie i rozpoznawanie dźwięków naturalnych, dochodzących z otoczenia.

Zabawa w nasłuchiwanie: Co się wokół nas dzieje? Kto, co usłyszał? oraz w rozpoznawanie dźwięków: Co upadło? Co przyjechało? Czym uderzono? Co wydaje taki dźwięk?

• Rozpoznawanie źródła dźwięków oraz ich naśladowanie – ćwiczenia z wykorzystaniem różnego rodzaju kasz w pudełkach; rozpoznawanie odgłosów dochodzących z różnych pomieszczeń – lokalizowanie tykającego zegarka; rozpoznawanie i naśladowanie głosów zwierząt lub dźwięków instrumentów muzycznych. W tym celu można skorzystać z gotowych nagrań.

Zabawa: Co słychać, gdy jest cicho? – dzieci zamykają oczy i słuchają, terapeuta inicjuje różne dźwięki, np. stukanie palcami o blat, tupanie, szuranie kartką papieru. Dzieci mają odgadnąć, co usłyszały.

• Grupowanie przedmiotów wydających takie same dźwięki (dźwiękowe memory, czyli gdzie jest taki sam dźwięk?) – słuchając różnych dźwięków dziecko dobiera identyczne dźwięki w pary. Można samodzielnie stworzyć memo dźwiękowe wrzucając do takich samych pudełek, np. piasek, ryż, makaron, kamyczki.

• Określanie strony, z której dochodzi dźwięk.

• Rozpoznawanie osób po głosie – zabawa: Zgadnij kto teraz mówił?

• Układanie sekwencji dźwięków – zabawa: Posłuchaj i ułóż – dziecku prezentowana jest sekwencja dźwięków, np. gra bębenka i grzechotki. Jego zadaniem jest ułożenie obrazków prezentujących poszczególne instrumenty w usłyszanej kolejności.

• Rozpoznawanie ilości dźwięków – zabawa: Ile dźwięków słyszysz? – dziecko zamyka oczy i liczy dźwięki wystukiwane przez terapuetę / rodzica.

• Rozpoznawanie znanych piosenek, znanych melodii – zabawa w: Jaka to melodia? – dziecku zostają włączane znane melodie. Jego zadaniem jest zgadnąć tytuł lub słowa piosenki.

• Różnicowanie dźwięków wysokich-niskich oraz długich-krótkich poprzez odpowiednie ich przedstawienie graficzne, np. wysoka lub niska kreska albo długa lub krótka kreska.

ĆWICZENIA RYTMICZNE

• Odtwarzanie usłyszanych dźwięków w układach przestrzennych (np. na klockach, zabawkach, patyczkach, kolorowych karteczkach, itp.)

• Odtwarzanie usłyszanych rytmów przez powtórzenie sekwencji z zachowaniem właściwej kolejności.

Słuchowa analiza i naśladowanie dźwięków różnych przedmiotów lub instrumentów z zachowaniem układów rytmicznych, siły i natężenia dźwięku.

• Ćwiczenie dziecko-terapeuta z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych – zaczynamy od prostych rytmów, terapeuta wygrywa rytm, dziecko słucha i powtarza, następnie dziecko wygrywa rytm, a dorosły słucha i powtarza.

• Klaskanie, tupanie, podskakiwanie w rytm prostej rymowanki, wierszyka lub piosenki.

• Ćwiczenia tempa wypowiedzi – mówienie raz wolniej, raz szybciej.

• Ćwiczenie natężenia głosu – mówienie raz ciszej, raz głośniej.

• Ćwiczenie reagowania na zmianę, np. spacerowanie podczas melodii, zatrzymywanie się podczas pauzy.

• Reagowanie na głośne lub ciche dźwięki określonym zachowaniem.

• Tańczenie maskotką w rytm piosenek.

ĆWICZENIA NA MATERIALE SŁOWNYM

Analiza zdań na wyrazy

• Podział zdania na wyrazy.

• Wyodrębnianie zdań w mowie, określanie ilości zdań w opowiadaniu, np. terapeuta  przedstawia  dziecku  krótkie  opowiadanie (3, 4 zdania, ale pamiętajmy, że zdania mają  być  krótkie), akcentuje kolejne zdania. Dziecko wyodrębnia pierwsze zdanie, a następnie kolejne. Na koniec należy powtórzyć całe opowiadanie.

• Wyodrębnianie słów w zdaniach – terapeuta wypowiada krótkie zdanie (np. 3 słowa), dziecko  wyodrębnia  i  powtarza  pierwsze, drugie, trzecie słowo, a następnie wypowiada całe zdanie.

• Liczenie wyrazów w zdaniu.

Analiza i synteza sylab

• Podział wyrazu na sylaby – ćwiczenie: Dzielenie słów na sylaby z odkładaniem patyczków (jeden patyczek odpowiada jednej sylabie).

• Rozpoznawanie i wyodrębnianie sylab w wyrazach.

• Kończenie rozpoczętych sylab (np. pokazujemy dziecku różne przedmioty, wypowiadamy pierwszą część słowa prosząc, żeby dziecko dokończyło).

• Analiza i synteza sylabowa wyrazów – składanie wyrazów z sylab lub uzupełnianie wyrazów brakującymi sylabami.

• Wyszukiwanie przedmiotów rozpoczynających się i kończących daną sylabą.

• Odgadywanie nazwy na podstawie pierwszej sylaby.

• Zgadywanie słów podzielonych na sylaby, np. kacz-ka;  faj-ka;  skar-bon-ka;  cu-kier-nia.

• Dzielenie wyrazów na sylaby za pomocą klaskania.

• Tworzenie słów z sylab – terapeuta podaje sylaby prosząc dziecko, aby powiedziało, jakie tworzą słowo, np. sa-m o-lot: samolot

• Powtarzanie się sylab – terapeuta podaje grupę sylab prosząc dziecko, aby wskazało, które sylaby się powtarzają, np. ba ga da ba; la fa da la.

• Liczenie sylab w wyrazie.

Analiza i synteza głosek

• Podział słowa na głoski.

• Rozpoznawanie i wyodrębnianie głosek w wyrazach.

• Wskazywanie jaka głoska powtarza się w usłyszanym słowie i ile razy.

• Wyodrębnianie głosek na początku, na końcu i w środku wyrazu (wyodrębnianie głosek w wygłosie, śródgłosie i nagłosie).

• Wyszukiwanie przedmiotów rozpoczynających się i kończących daną głoską (inna wersja tego ćwiczenia: pokazujemy dziecku różne przedmioty, wypowiadamy pierwszą głoskę danego słowa prosząc, żeby dziecko dokończyło).

• Wyróżnianie głosek na początku i na końcu wyrazu – ćwiczenie z obrazkami (dziecko otrzymuje obrazki, które ma dobrać w ten sposób, aby głoska kończąca nazwę pierwszego obrazka, była jednocześnie głoską rozpoczynająca nazwę innego, np. ul –lis – sklep – pomidor – rak).

• Tworzenie sylab z głosek – terapeuta podaje dziecku samogłoskę, np. “a”. Zadaniem dziecka jest utworzenie sylaby (ze słuchu) łącząc ją z podanymi spółgłoskami m-a: ma i t-a: ta.

• Tworzenie słów z głosek – terapeuta podaje dziecku różne głoski prosząc, aby dziecko powiedziało, jakie utworzą słowo, np. A-d-a-m.

• Liczenie głosek w słowie.

• Ćwiczenie: Co słyszysz w środku słowa? – 1. Wyodrębnianie  samogłoski  w  słowach: las, sok, dom, lis, mak, nos – dziecko wypowiada słowo, terapeuta słucha i stwierdza: W środku słyszę, np. „o”, następnie zmiana ról – terapeuta wypowiada słowo, dziecko słucha i mówi jaką samogłoskę usłyszało. 2. Wyodrębniania spółgłosek w  słowach: Ewa, Ola, Ala, Ula, oko, sto, udo, ucho – dziecko wypowiada  słowo, dorosły  słucha, ustala co słyszy w środku, następnie zmiana ról – dorosły wypowiada inne słowo, dziecko mówi, jaką spółgłoskę usłyszało w środku.

• Różnicowanie znaczenia wyrazów, które brzmią podobnie – ćwiczenie: Wymów i powiedz, czym różnią się słowa: panna – pana; kura – góra; wybij – wbij; drwij – drwi.

PAMIĘĆ SŁUCHOWA

• Zapamiętywanie przedmiotów, osób, zwierząt z usłyszanego tekstu – dziecko odpowiada na pytania dotyczące przedmiotów i osób, ich czynności, cech, funkcji.

• Zapamiętywanie krótkich i długich zdań, np. Ania pije kakao. Tomek jeździ na niebieskim rowerze. Mama zmywa naczynia, które były brudne.

• Zapamiętywanie rymowanek, prostych wierszyków.

RYMY RYMOWANKI (różnicowanie słów o podobnym brzmieniu)

• Nauka rymowanek.

• Tworzenie rymów.

• Szukanie słów, które się nie rymują.

• Dobieranie par rymujących się wyrazów.

• Układanie rymujących się łańcuszków, np. nos-włos-sos-kos-los.

OBRAZKI

• Dobieranie podpisów do obrazków.

• Wskazywanie odpowiedniego obrazka po wcześniejszym usłyszeniu słowa.

• Segregowanie obrazków wg podanej głoski: na początku, na końcu – dziecko otrzymuje obrazki. Zadaniem dziecka jest powiedzenie, co przedstawiają, a następnie określenie jaka głoska występuje na początku słowa i na końcu oraz ułożenie obrazków, które zaczynają się np. głoską „d”, a kończą „a”.

Inne przykłady ćwiczeń, gier i zabaw

• Zabawa: Jakie słowo było powiedziane dwa razy? – dziecko ma za zadanie wymienić słowo, które usłyszało dwa razy (np. okno, oko, drzwi, okno).

• Słuchanie i rozwiązywanie zagadek.

• Powtarzanie za dorosłym ciągów słownych (np. rękawica, czapka, spodnie, buty) lub krótkich zdań.

• Słuchanie bajek, opowiadań, bajek muzycznych oraz samodzielne opowiadanie i dopowiadanie zakończeń.

• Napisanie planu wydarzeń lub wykonanie ilustracji do przeczytanego na głos przez nauczyciela fragmentu tekstu.

• Rysowanie szlaczków w rytm uderzeń bębenka.

• Zabawa: Słucham – robię i mówię – dziecko ma za zadanie wysłuchać, powtórzyć i wykonać to, co mówi terapeuta (np. trzymam ołówek – dziecko bierze ołówek do ręki i mówi „trzymam ołówek”).

• Zabawa: W jaki sposób się porusza? – zadaniem dziecka jest dokończyć zdanie: Człowiek… (chodzi, biega); ryba… (pływa); ptak… (lata).

• Zabawa: W jakim jest kolorze? – zadaniem dziecka jest dokończyć zdanie: Śnieg jest… (biały); trawa jest… (zielona).

• Onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze) – wierszyki, w których występują: deszcz (kap, kap, kap; chlapu chlap), wiatr (fiu, fiu, fiu), u zegarmistrza (cyk, cyk, cyk).

• Zabawa w szyfry: ka la ka ta ka wiec ka – latawiec

• Zabawa w głuchy telefon.

• Szukanie wyrazów na podaną literę, sylabę.

• Tworzenie rymów.